Buhur Suyu

Gelen misafirlere gül suyu, buhur suyu ikram edilirken mekânlar da güzel kokularla tütsülenirdi.

Güzel koku özellikle buhur yakılması buhur suyu ile ellerin yıkanması geleneğine başta padişahlar, hanım sultanlar ile özellikle kadınlara ait vakıflarda daha sık yer aldığını görüyoruz. Buhurcu ve Buhurhâne Vâkıfların şart kıldıkları zaman ve mekânlarda gerçekleştirilecek olan buhur yakma görevi için buhurcu/buhuri/buhurdâr/mücemmer gibi isimlerle anılan kişiler görevlendirilmiştir. Ve bununla görevli buhurciyanların ücretlerinin belirlendiği belirtilmektedir. Örneğin Mihrimah Sultan Vakfı” na ait, Evail-i Zilhicce H 965 (M 1557) tarihli vakfiyede”…ol meclis-i şerifde sarf olunacak gülâb ve buhur ve ta’am ve sayir mâ cera bihi’l-âde beyne’l-enam içün yılda bin üçyüz akçe harc oluna…

Vâkıfların sadece kendi vakıflarına ait yapılarda değil, Mekke’de Harem-i Şerîfde Medine’de Ravza-i Mutahhara’da buhurcu olarak görev yapanlarda buhur ve buhur suyu yapmak ile göreviler mevcuttu.

1593 yılında, İngiltere Krallığı’nın Osmanlı İmparatorluğu nezdinde ikinci elçisi olarak atanan Sir Edward Burton, Kraliçe I. Elizabet’e sunduğu raporda, başkent İstanbul’da şerefine verilen ilk ziyafette yaklaşık yüz türlü yemek saydığını ve gül şerbetinin nefis lezzetinden etkilendiğini, yemek bitince, “ellerini buhur suyu denilen, içinde oud ağacı, misk, sandal ağacı ve çiçek suyu bulunan çok güzel kokulu bir suyla yıkadıklarını” büyük bir heyecanla yazmıştı. Burton’un yaşadığı bu deneyim, o ve çevresindekiler için oldukça çarpıcıydı.

1640 tarihli Es’ar Defter’inde ve Evliya Çelebi Seyahatnamesi’nde, buhur suyunun İstanbul’da misk satıcılarında ve gül suyu esnafında bulunduğu ve halka satıldığı görülmektedir. Hatta buhur suyu, 1720 yılında III. Ahmet’in şehzadelerinin sünnet düğünleri için yapılan şenlikte Mısır Çarşısı esnafı tarafından sunulan düğün hediyeleri arasında yer alır.

Buhur suyunun terkibine ve hazırlanışına ilişkin kayıt, Topkapı Sarayı Müzesi Arşivi’nde (No:7011) bulunan, 1708 tarihinde çamaşırcı başı olan Yusuf Ağa’nın tuttuğu defterde yer almaktadır.

Harrem markası olarak günümüzde yaygın olmayan bu kokuyu tekrardan sizler için terkip ettik ve sizlere sunduk.

*Buhur suyu: sandal, sedir, sığla, oud ağacı gibi tütsü olarak yakılan kokulu ağaç parçalarının gül suyu içinde kaynatılarak; misk ve amber veya çiçek özlerinin eklenmesi ile hazırlanır.

Harrem markası olarak, kadim kültürümüzün güzelliklerini günümüze taşımak adına ürettiğimiz buhur suyunun tarihi yaklaşık 600 yıl öncesine kadar dayanır. Kullanımı yaygın ve saray mutfaklarında yapımı oldukça geniş yer alan tarifler olduğundan günümüze kadar bilgileri ulaşan nadir koku kültürlerindendir. Özellikle Fatih Sultan Mehmet Han zamanından itibaren başlayıp Avrupa’nın birçok ülkesine ulaşmıştır.